Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 101
bestia quaecunque ingens, et cellas latas multorum capaces
spirituum,
animae immortali deservientium, sicut mox declarabo.
Commerciumque
hominum cum superis (nam bruta duntaxat pluvias praesentiunt
et
ventos, et indicia, quae corporali vitae opus sunt, homo vero divinarum
notionum et
alterius vitae) ostendunt, hominem natum ad intelligendum
quae ad aliam pertinent
vitam, eamque illi convenire; sicut
ista Brutis.
Caput XXIX.
Responsio et Epilogus operationum
demonstrantium
hominis immortalitatem, ac
divinitatem.
bestia
quaecunque ingens, et cellas latas multorum capaces spirituum,
animae immortali
deservientium, sicut mox declarabo. Commerciumque
hominum cum superis (nam bruta
duntaxat pluvias praesentiunt
et ventos, et indicia, quae corporali vitae opus sunt,
homo vero divinarum
notionum et alterius vitae) ostendunt, hominem natum ad
intelligendum
quae ad aliam pertinent vitam, eamque illi convenire; sicut
ista
Brutis.
~ At vero si operationes animae humanae communes sunt
brutis, quaenam
ostendet nobis ipsam separari, sicut immortale
a mortali corpore, et non sicut
spiritus evanescat
in aërem? Et cur moritur homo prae laetitia nimia: et a
cicuta?
omnesque rationes, quibus spiritum passibilem,
corporeumque ostendimus,
et mortalem, contra humauam [humanam] militant
mentem.
~ Respondeo, quamvis intelligere fieret sine organo
corporali, unde
Peripatetici immortalitatem putant se
probare, et quamvis anima non
esset corporis actus, unde alij idem conantur probare;
Et tamen nec
illi intellectionem sine organo invenerunt, nec isti sicut nautam in
navi
animam ostenderunt; nihilominus animae immortalitatem adhuc
dubiam esse.
Non enim quia nauta habet operationem propriam aliam
a navi, non corrumpitur fracta
navi, vel si separatur ab ea erit subito
immortalis. Arbitror equidem spiritum
bestiae cogitantem ea, quae a
sensu accepit, non uti corpore, sed propriis tantum
motionibus, vel ut
dicunt simulachris: Nec tamen ideo est immortalis, nec quia
residet
ut Nauta, et separatur in aerem, est immortalis: Nec quia seipsum
movet,
ut Plato argumentatur: Nam licet non destituat seipsum
in
motu, tamen ab alio potest corrumpi contrario Ente, motuque privari,
ut igni
contingit. Quapropter non operatio, sed res operatae, et
modus, et Deus declarant
immortalitatem. Quis enim sciat num separata
vivat longo tempore, et postea
moriatur? Sola igitur argumentatio
nostra, et ex Christi
sententia, et ratione invicta confirmata,
eius divinitatem ostendit. Quapropter quod
est in Deo, in cunctis